Wellicht herkenbaar: Je hebt een vacature open staan voor een zwemonderwijzer en er reageert een jonge enthousiasteling die net de opleiding Sport en Bewegen bij een mbo-instelling heeft afgerond. Hij of zij geeft aan het vak zwemmen daar afgerond te hebben. De ene keer heeft de kandidaat ook een branchecertificaat Lesgever Zwem-ABC van de Nationale Raad Zwemveiligheid (NRZ), de andere keer niet. Dat, terwijl ze van hetzelfde ROC komen dat aangeeft te werken met de eisen van de NRZ. Hoe zit dat? En hoe bepaal je of de kandidaat daadwerkelijk kan lesgeven en de benodigde kennis in huis heeft? In dit artikel leggen we graag wat nader uit hoe de huidige examinering op het mbo eruit ziet.
Studenten die de opleiding Sport & Bewegen volgen krijgen allerlei basisvaardigheden (niet zwemspecifiek) aangeleerd als het gaat om het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van sport- en beweegactiviteiten (lessen). Naast dit algemene deel moeten studenten gedurende de opleidingen een aantal keuzedelen afronden. Keuzedelen zijn verdiepend of verbredend ten opzichte van de basisopleiding en kan de student, afhankelijk van de eigen wensen en motivatie, zelf kiezen. De keuzedelen waaruit kan worden gekozen zijn door het ministerie van OCW vastgesteld en hebben allemaal een eigen kwalificatiedocument, waarin staat wat de student moet kennen en kunnen na afronding van het betreffende keuzedeel. Gekoppeld aan zwemmen zijn er drie keuzedelen die de opleidingen Sport en Bewegen aan hun studenten kunnen aanbieden: Lifeguard, Begeleider recreatieve zwemactiviteiten, Instructeur zwemonderwijs. Ieder keuzedeel kent een studiebelasting van 240 klokuren, verdeeld over begeleide onderwijstijd, beroepspraktijkvorming (bpv/stage) en zelfstudie
Een keuzedeel, bijvoorbeeld Instructeur zwemonderwijs, wordt altijd met een schoolexamen afgerond. Als de student dit met een voldoende heeft afgerond dan staat het keuzedeel ook op zijn of haar diploma vermeld. Naast het schoolexamen kunnen mbo-instellingen met de Licentie beroepsopleiding Allround zwembadmedewerker de student de keuze geven om ook het branche-examen af te leggen. In dit geval kan de student dan ook het branchecertificaat Lesgever Zwem-ABC behalen. De meeste (niet alle) opleidingen Sport en Bewegen hebben de Licentie van NRZ en bieden hun studenten ook aan om deel te nemen aan het branche-examen.
Al vanaf 2015/2016 zijn de verschillen tussen het schoolexamen en het branche-examen over het algemeen klein. De mbo-instellingen (met ook MBO Raad) en NRZ hebben goede afspraken gemaakt over de examinering, zodat het organiseren en afnemen van het branche-examen nauwelijks extra inzet vergt van zowel de student als ook de instelling. De opdrachten die gedurende de opleiding gemaakt moeten worden komen grotendeels overeen en een afsluitend praktijkexamen (examenles met individueel eindgesprek) kan voor zowel schoolexamen als ook het branche-examen gelden. Een belangrijk verschil is uiteraard dat bij een branche-examen ook regelmatig (steekproefsgewijs) een ‘examenvoorzitter’ van NRZ aanwezig is om te controleren of het examen goed wordt uitgevoerd en het niveau van de kandidaat aansluit bij de beoordeling door examinatoren. Verder controleert de NRZ of de student voldoet aan enkele aanvullende voorwaarden. Om het branchecertificaat Lesgever Zwem-ABC te verkrijgen moet de student een geldig certificaat Zwemmend Redden voor Zwembaden, Diploma Eerste Hulp en recent zwemdiploma C laten zien.
Een student kan dus een schoolexamen hebben afgelegd of ook het branche-examen. Maar is het één nu beter dan de ander? Van een kandidaat met een branchecertificaat van de NRZ mag je als werkgever verwachten dat hij/zij startklaar is om zelfstandig aan de slag te gaan in het zwembad. Hij bezit de benodigde theorie, heeft praktijkervaring opgedaan en is in het bezit van de juiste papieren wat betreft zwemmend redden en ehbo. Kortom: jij hoeft deze student eigenlijk niet meer bij te scholen. Let er wel op dat het een beginnend beroepsbeoefenaar is en je deze niet kunt vergelijken met de andere personeelsleden die misschien al meer dan 5 jaar zwemlessen verzorgen (vakvolwassen of gevorderde beroepsbeoefenaar). Ze hebben dus nog wel wat extra ondersteuning nodig en moeten zich de lesmethode en werkwijze van jouw zwembad vaak nog eigen maken. Ben je uiteindelijk niet tevreden dan kun je daar naast de opleiding ook de NRZ op aanspreken.
Stel nu dat de student alleen het schoolexamen heeft afgerond, is deze dan minder bekwaam? Nee, niet per definitie. Als de student het keuzedeel heeft gevolgd bij een mbo-instelling met de Licentie van NRZ dan zal de student meestal dezelfde lessen, opdrachten en stageuren hebben gevolgd. Wel is duidelijk dat ze het schoolexamen dan niet gekoppeld hebben aan een branche-examen onder toezicht van de NRZ. Ook is het de vraag op welke manier vaardigheden wat betreft zwemmend redden en eerste hulp zijn aangetoond. Deze maken wel onderdeel uit van de vereiste kwalificaties van het keuzedeel, maar de manier van toetsen is niet vastgelegd. En hoewel de meeste opleidingen Sport en Bewegen met hetzelfde standaard schoolexamen werken, hoeft dat niet. De examencommissie van ieder individuele mbo-instelling stelt zelf haar schoolexamens vast. Het ministerie van OCW controleert dan weer of de mbo-instellingen dit conform wet- en regelgeving goed uitvoeren. Wat tot slot belangrijk is, is dat studenten op dit moment nog hun mbo-diploma kunnen halen zonder dat ze keuzedelen met een voldoende hebben afgerond. Als een sollicitant geen branchecertificaat van de NRZ heeft kijk dan dus altijd ook op de cijferlijst en het mbo-diploma zelf om dit te checken. De minister van OCW heeft aangegeven dat dit in de komende jaren zal veranderen.
Hoeveel stageuren moet mijn stagiair lopen?
Je hebt een stagiair aangenomen die vandaag begint. Na de ontvangst neem je enkele belangrijke zaken door, zoals het ondertekenen van de stageovereenkomst (als dat nog niet was gebeurt) en stem je samen de stageperiode af. Bij de vraag: hoeveel stageuren er uitgevoerd moeten worden heeft de student geen antwoord óf heeft hij wel een antwoord, maar wijkt dit af van het aantal stageuren van je vorige stagiair. Verwarrend. Hieronder leggen wij je uit hoe het zit.
Alle onderdelen van de beroepsopleiding Allround zwembadmedewerker zijn gericht op de praktijk. Uiteraard is er een theoretische basis nodig, maar uiteindelijk draait het om de uitvoering in de praktijk. Logisch dus dat er naast lessen op de mbo-instelling ook stage moet worden gelopen. Vanuit de algemene (examen)regels voor opleidingsinstituten bij de NRZ is er geen minimum aantal uren stage verplicht. Het opleidingsinstituut bepaalt dit (in overleg met cursist en stage-organisatie). Iemand die al jaren assisteert bij een zwemvereniging heeft waarschijnlijk minder stageuren nodig dan iemand die voor het eerst een zwembad binnen loopt. In de examinering en met name de afrondende examenlessen moeten beide laten zien dat ze de vereiste competenties hebben.
Op het mbo geldt dit in principe ook. Wel is het zo dat het ministerie heeft vastgesteld dat de keuzedelen Lifeguard, Begeleider recreatieve zwemactiviteiten en Instructeur zwemonderwijs 240 studiebelastingsuren omvat, ofwel: een student moet minimaal 240 uur besteed hebben aan dit keuzedeel. Deze 240 uur bestaat uit theorielessen, praktijklessen, stageuren en zelfstudie en de verdeling hiertussen wordt door het opleidingsinstituut zelf bepaald. Veel opleidingen houden 80 of 100 uur stage aan, maar ze mogen die verhouding ook anders leggen waardoor het wat minder of meer wordt. Gezien de ROC’s onder toezicht staan van het ministerie van OCW dragen zij daar verantwoording aan af van de gekozen verdeling. Waar de koppeling wordt gemaakt met branche-examens zal ook de NRZ toezicht houden, gekoppeld aan het niveau van de kandidaat bij het examen.
Bekijk voor meer informatie de webpagina over de beroepsopleiding Allround zwembadmedwerker of neem contact op met Chantal Henkes (coördinator beroepsopleidingen) via chenkes@nrz-nl.nl. Jaco van Gent is vertegenwoordiger van de mbo-instellingen in de Examenraad van de NRZ.
Het bericht Opleiding tot zwemonderwijzer of lifeguard in het mbo, hoe zit dat? verscheen eerst op Nationale Raad Zwemveiligheid.
Bron: NRZ